Anlaşmalı Boşanma Davası Nedir?
Anlaşmalı boşanma davası; boşanma isteğinde bulunan tarafların kendi aralarında müşterek çocuk veya çocukların velayeti, nafakayı, evlilik birliğinde alınan malların paylaşımı, talep halinde maddi-manevi tazminat gibi önemli hususlarda anlaşmaları ve bu anlaşmayı bir protokol çerçevesinde düzenlemek koşuluyla mahkemeye başvurdukları bir dava türüdür. Anlaşmalı boşanma davası çekişmeli boşanma davasına göre daha kısa sürede sonuçlanmakta olup düzenlenecek protokolün Türk Medeni Hukuk uygunluğu halinde tarafların mahkeme salonunda hazır olmasıyla aile mahkemesi hakimi tarafından boşanmaya karar verilebilecektir.
Anlaşmalı Boşanma Davası Nasıl Açılır?
Anlaşmalı boşanma davası taraflarca hazırlanmış olan anlaşmalı boşanma protokolü’nü hazırlanan dava dilekçesine ek yaparak yetkili Aile Mahkemesi’ne başvurularak açılır. İkamet edilen yer adresinde aile mahkemesinin olmaması halinde Asliye Hukuk Mahkemesi’ne de başvurulabilir. Davanın açılması ile birlikte davanın açıldığı mahkeme kalemiyle görüşülerek en yakın güne duruşma günü alınabileceği gibi davanın açılmasına binaen düzenlenecek tensip zaptı ile taraflara duruşma günü de tebliğ edilebilir. Açılacak davanın tek celsede ve en yakın zamana alınacak duruşma günü ile kısa sürede sonuçlanması adına başvurunun bir boşanma avukatı ile yapılmasında fayda olacaktır.
Anlaşmalı boşanma davası açıldıktan sonra aile mahkemesinde gerçekleşecek duruşmanın akabinde gerekçeli kararın yazılması ve taraflara tebliğ edilmesi, tebliğden itibaren 15 gün geçmesi halinde boşanma kesinleşecektir. Ancak uygulamada gerekçeli karar yazıldığı takdirde tebliğe çıkmasını beklemeden tarafların gerekçeli kararı elden alıp temyizden feragat etmesi oldukça sık uygulanmakta ve böylelikle zamandan tasarruf sağlanmaktadır.
Anlaşmalı Boşanma Davası Şartları
- Eşler arasındaki evlilik en az 1 yıl sürmüş olmalıdır. Boşanmak isteyen taraflar arasındaki evliliğin 1 yıldan uzun süreli olması gerekmektedir. Tarafların evliliği 1 yıldan kısa süreli ise anlaşmalı boşanma davası açılamayacak olup evlilik birliğinin temelden sarsılması gibi nedenlerle çekişmeli boşanma davası açılabilecektir.
- Eşler boşanmak için mahkemeye birlikte başvurmalı ya da bir tarafın açtığı boşanma davasını diğer eş kabul etmelidir.
Uygulamada genel olarak ikinci seçenek kullanılmaktadır.
- Anlaşmalı boşanma davasına bakmakla yetkili aile mahkemesinin hakimi tarafından tarafların bizzat dinlenilmesi ve iradelerin serbestçe açıklandığına yönelik kanaat getirmesi gerekmektedir. Taraflar anlaşmalı boşanma davası açıldıktan sonra katılacakları duruşma esnasında boşanmak istediklerine yönelik beyanlarını bizzat kendileri yapmalı ve hakim ilgili beyanların herhangi bir baskı altında yapılmadığına kanaat getirmelidir. Taraflar kendilerini bir boşanma avukatı ile temsil ettirseler dahi duruşmaya bizzat katılmaları gerekmektedir.
- Boşanmak isteyen tarafların boşanmanın mali sonuçları ve varsa müşterek çocukların velayeti hususunda anlaşma sağlamış olmaları, bu anlaşmayı bir protokol çerçevesinde düzenlemeleri ve en nihayetinde ilgili protokolün hakim tarafından uygun bulunması gerekmektedir.
Taraflar boşanma hususunda manevi olarak anlaşmışlarsa da Türk Medeni Kanunu’na göre boşanmanın mali hususları açısından ve varsa müşterek çocuğun velayeti hususunda da anlaşma sağlamaları gerekmektedir. Burada mali hususlardan kastedilen şey; nafaka, tazminat, evlilik birliğinde edinilen mallar, evdeki eşyalar olarak çeşitlendirilebilir. Taraflar bu hususlarda anlaşma sağlamalıdırlar. Yine eğer tarafların müşterek çocukları var ise velayet hususu kamu düzenini ilgilendirdiği için kesin, net ve kanuna uygun bir şekilde anlaşma sağlanmalı ve bu anlaşma protokol çerçevesinde düzenlenmelidir.
Anlaşmalı Boşanma Protokolü Nedir? Nasıl Hazırlanmalıdır?
Anlaşmalı boşanma protokolü anlaşmalı boşanma davasını açarken dava dilekçesine ek olarak sunulan, Türk Medeni Kanunu’nun m. 166/3’te sayılan hususlara yer verilen, tarafların boşanmanın mali ve velayet gibi hususlarda anlaşma içeriğini belirten bir protokoldür. Bu protokol, boşanmak isteyen eşler tarafından serbest bir irade ile hazırlanmalı ve aile mahkemesine sunulmalıdır. Bu noktada anlaşmalı boşanma protokolünün Türk Medeni Kanunu’na uygun bir şekilde hazırlanması işlemlerin hızlı bir şekilde yürütülebilmesi adına önemli olup bu protokolün bir avukat eşliğinde açık, tarafların fikirleri doğrultusunda hazırlanmasında fayda bulunmaktadır.
İnternet ortamında anlaşmalı boşanma protokolü örnekleri olsa dahi her somut olayın kendi içerisinde özel şartları olacağından bu protokolün taraflar ve avukat eşliğinde hazırlanması gerekmektedir. Aksi takdirde hem zaman kaybı olacağı gibi hem de maddi anlamda kayba neden olabilir. Bu protokolün hali hazırda bulunan ve ileride doğabilecek potansiyel maddi varlıkların masaya yatırılarak hazırlanması gerekir.
Anlaşmalı Boşanma Protokolünde Bulunması Zorunlu Unsurlar
Anlaşmalı boşanma davaları çekişmeli boşanma davalarından birçok yönüyle farklılık taşımaktadır. Anlaşmalı boşanma protokolünde tarafların hangi neden veya nedenlerle boşandığı önem taşımamaktadır. Önemli olan unsurlar tarafların boşanma iradeleri ve boşanmayla doğacak olan sonuçlar açısından anlaşma sağlanıp sağlanamadığıdır. Anlaşmalı boşanma protokolünde yer alması gereken unsurlar;
- Evlilik birliğinin sona ermesine yönelik tarafların açık iradeleri. Taraflar, anlaşmalı boşanmaya yönelik irade ve beyanlarını protokolde açıkça göstermeli ve bu iradelerinin baskı altında olmadığını, hemfikir olduklarını beyan etmelidirler.
- Eğer müşterek çocuk veya çocuklar varsa taraflar müşterek çocukların velayeti hususunda anlaşmaları gerekmekte ve bu iradenin protokolde yer alması gerekmektedir. Taraflar kendi aralarındaki evlilik ilişkisini bitirmeye yönelik karar almışlarsa da kamu düzeninin büyük önem atfettiği bir diğer husus müşterek çocukların velayet, bakım ve gözetimi konularında da anlaşma sağlamaları gerekmektedir. Bu hususa yönelik anlaşmanın olmaması ya da hukuka uygun olmaması halinde protokolün reddi kararı hakim tarafından verilebilir. Anlaşmalı boşanma davası sona erip hüküm kesinleştikten sonra taraflardan velayet hakkı kendinde olmayan velayet değişimi davası açarak velayetin kendisine verilmesini isteyebilir.
- Taraflar müşterek çocuğun velayetinin kime verileceği hususunda anlaşma sağladıktan sonra velayet hakkı olmayan anne veya babaya kişisel ilişki tesisini açık bir şekilde sağlamalı ve bu protokolde yer almalıdır.
Müşterek çocuğun velayeti taraflardan birine verildikten sonra çocuğun diğer ebeveynle ilişkisinin kopmaması adına kişisel ilişki tesisi gerçekleştirilir. Buna göre velayet hakkı olmayan ebeveyn ile çocuğun hangi günler görüşeceği, yatılı olup olmayacağı, bayramlar, okul tatil günleri ve diğer resmi tatillerde gerçekleşecek görüşmeler detaylı bir şekilde protokolde yer almalı ve bu kişisel ilişki tesis edilirken adaletli davranılarak hukuki zeminde denge kurulmalıdır.
- Anlaşmalı boşanma protokolünde yer alması gereken bir diğer önemli unsur ise nafakadır.
Nafaka somut durumda tarafların ihtiyaç ve maddi güçlerine oranla belirlenebilir. Anlaşmalı boşanma protokolünde gündeme gelecek iki nafaka türü vardır; İştirak nafakası ve yoksulluk nafakası. İştirak nafakası müşterek çocukların giderlerine katılımı karşılar iken yoksulluk nafakası boşanma ile yoksulluğa düşecek olan eşe ödenen nafakadır. Bu noktada nafakanın belirlenmesi adına bir boşanma avukatından yardım almak her iki tarafında lehine olacaktır. Tarafların nafaka talebi yok ise bu hususun da anlaşmalı boşanma protokolüne eklenmesi gerekmektedir. Eşlerden birinin nafaka istemediğini beyan ettiği durumda anlaşmalı boşanma davası sonra erdikten sonra nafaka davası açamayacağı yerleşik Yargıtay içtihatlarınca belirlenmiştir. Ancak müşterek çocuklar için nafaka istenmese dahi daha sonrasında iştirak nafakası davası açılabilmektedir.
- Anlaşmalı boşanma protokolünde yer alması gereken bir diğer unsur ise mal rejimi tasfiyesi
Mal rejimi tasfiyesinden kastedilen şey tarafların hali hazırda evlilik birlikteliklerinde edindikleri taşınır/taşınmaz malların ne şekilde pay edileceğidir. Buradaki malların içerisine; gayrimenkuller, nakit paralar, borçlar, arabalar, ev eşyaları gibi eşyalar girmektedir. Bu malların da paylaşımı yapılmalı, bu paylaşım protokolde açık bir şekilde hüküm altına alınmalıdır.
- Anlaşmalı boşanma protokolünde yer alması gereken bir diğer unsur ise maddi ve manevi tazminattır.
Taraflar boşanma nedeniyle birbirlerinden maddi ve manevi tazminat talebinde bulunabilir. Buradaki maddi ve manevi tazminat kavramları sınırları açısından daha geniş yorumlanmakla birlikte hakimin uygun görmesi adına hem hukuka hem de ahlaka uygun olmalıdır. Taraflar birbirlerinden herhangi bir tazminat talebi olmadığı yönünde de anlaşma sağlayabilir. Bu noktada bu anlaşmanın da protokole eklenmesi gerekmektedir.
Dikkatinizi Çekebilir: Medeni Hukuk
Anlaşmalı Boşanma Davası Nasıl Düşer?
Anlaşmalı boşanma davasında tarafların duruşmaya bizzat gitmesi gerektiğinden her iki tarafında duruşmaya gitmemesi halinde dosyanın işlemden kaldırılmasına yönelik karar verilecektir. 3 ay içerisinde dosyada herhangi bir işlemin yapılmaması halinde davanın düşmesi gerçekleşecektir. Bu durumda tarafların hukuki şartları sağlayıp tekrardan dava açması gerekmekte olup hem zaman olarak hem de maddi anlamda kayıp yaşanacaktır.